Ticari hayatın gereği olan faturalar, posta, kargo ve işletme çalışanlarından dolayı, işletmenin istemi dışında, süresinden sonra muhasebe servislerine intikal etmektedir. İşletmeye ilgili dönem KDV Beyannamesinin verildiği tarihten sonra intikal eden geç gelen faturanın kayıtlara alınıp alınmayacağı ve KDV’sinin indirime konu yapılıp yapılmayacağı konusunda ciddi tereddütler yaşanmaktadır. Bu konu yaptığımız mali müşavirlik mesleği gereği çok karşılaştığımız bir konu olması sebebi ile konunun kanunlarımız ve yargı kararları ile açıklanmasında fayda var.
KDV Kanunu Açısından
3065 Sayılı KDV Kanununun 29/3. maddesi (3297 sayılı Kanunun 9. maddesiyle eklenen fıkra) indirim hakkı vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılabilir demektedir. Maddeden anlaşılacağı gibi indirim hakkı vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılı aşılmamak şartıyla ilgili vesikaların kanuni defterlere kayıt edildiği vergilendirme döneminde kullanılabileceği hükme bağlanmıştır.
Konu 23 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği nin H Bendinin 3. fıkrasında aşağıdaki şekilde açıklanmıştır:
“… Mükelleflerin alış ve giderlerine ilişkin vesikaların kendi iradeleri dışındaki sebeplerle işletmeyekayıt süresi geçtikten sonra intikal etmesi halinde, ispat ve tevsik edilmek şartıyla olayın mücbir sebep olarak kabul edilmesi ve vesikaların kayıt süresinden sonra kayda alınması mümkündür. Mükellefler bu suretle belgeleri kanuni sürenin geçmesinden sonra defter kayıtlarına almaları halinde de fatura ve benzeri vesikalarda ayrıca gösterilen katma değer vergisi bu belgelerin kanuni defterlere kayıt edildiği vergilendirme döneminde indirim konusu yapılabilecektir … ” denmiş ve hemen arkasından da konunun daha iyi anlaşılması bakımından “..28 Ağustos 1986 tarihli faturanın 16 Ekim 1986 tarihinde deftere kayıt edilmesi halinde Ekim 1986, 4 Kasım 1986 tarihinde deftere kayıt edilmesi halinde de Kasım 1986 vergilendirme dönemlerinde indirim konusu yapılabilecektir…” Şeklinde örnek verilmiştir.
Faturadaki KDV İndiriminin İmkansız Olduğu Durum
Özellikle Aralık dönemine ilişkin KDV Beyannamesinin verilmesinden sonra işletmeye gelen ya da kayıtlara alınması geciken faturadaki KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün değildir. KDV Kanunun 58. maddesi gereği indirim konusu yapılamayan KDV’nin gider yazılmak suretiyle gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirimi de söz konusu değildir. Böyle bir durumda faturadaki matrahın ilgili hesaplara ve KDV tutarının da kanunen kabul edilmeyen gider olarak kayıtlara işlenmesi uygun olacaktır.
Vergi Usul Kanunu Açısından
Bilindiği üzere, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunumuzun 219. maddesinde muameleler defterlere zamanında kaydedilir. Şöyle ki;
“a) Muamelelerin işin hacmine ve icabına uygun olarak muhasebenin intizam ve vuzuhunu bozmayacak bir zaman zarfında kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtların on günden fazla geciktirilmesi caiz değildir.
b) Kayıtlarını devamlı olarak muhasebe fişleri, primanota ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan mazbut vesikalara dayanarak yürüten müesseselerde, muamelelerin bunlara işlenmesi, deftere işlenmesi hükmündedir. Ancak bu kayıtlar, muamelelerin esas defterlere 45 günden daha geç intikal ettirilmesine cevaz vermez.
c) Günlük kasa, günlük perakende satış ve hasılat defterleri ile serbest meslek kazanç defterine muameleler günü gününe kaydedilir.” denilmektedir.
Madde hükümlerinden de anlaşılacağı üzere işlemlerin defterlere zamanında kayıt edilmesi gerekmekte olup (a) bendi gereğince işlemlerin iş hacmindeki yoğunluğa bağlı olarak 10 günlük bir gecikmeyle kayıt edilmesine müsaade edilmiştir. Yine aynı maddenin (b) bendinde ise kayıtlara ait muhasebe fişlerinin yetkili amirlerin imza ya da parafının bulunması durumunda bu fiş ve benzeri vesikaların deftere işlenmesine eş değer olacağı ifade edilmiştir. Ancak bu durumda dahi esas defterlere kayıt süresi 45 günü geçmeyecektir.
Kayıt nizamı hükümlerine uyulmaması halinde VUK 352. maddesinin (I) bendinin 6 fıkrası gereği 1. Derece Usulsüzlük Cezası kesilecektir. Söz konusu maddede bu kanunun kayıt nizamına ait hükümlerine (Madde 215 – 219) uyulmamış olması (Her incelemede inceleme tarihine kadar aynı takvim yılı için tespit edilen usulsüzlükler tek fiil sayılır); hükmü bulunmaktadır.
Aynı durum 23 nolu KDV tebliğinde de yer bulmaktadır.
Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanununun kayıt nizamına ilişkin 219. maddesinin “a” bendinde; “Muamelelerin işin hacmine ve icabına uygun olarak muhasebenin intizam ve vuzuhunu bozmayacak bir zaman zarfında kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtların on günden fazla geciktirilmesi caiz değildir” hükmü yer almaktadır. Aynı Kanunun 352/1-6. maddesinde ise bu hükme aykırı hareket edilmesi halinde, 1. derece usulsüzlük cezası uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Buna göre; fatura ve benzeri vesikalar 10 gün içinde defterlere kaydedilebilecek indirim hakkı ise vesikaların kanuni defterlere kayıt edildiği vergilendirme döneminde kullanılabilecektir. Ancak bu indirim hakkının vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu yıl içinde kullanılması yani yılın aşılmaması gerekmektedir. Mükelleflerin alış ve giderlerine ilişkin vesikaların kendi iradeleri dışındaki sebeplerle işletmeye kayıt süresi geçtikten sonra intikal etmesi halinde ispat ve tevsik edilmek şartıyla olayın mücbir sebep olarak kabul edilmesi ve vesikaların kayıt süresinden sonra kayda alınması mümkündür.
Mükellefler bu suretle belgeleri kanuni sürenin geçmesinden sonra defter kayıtlarına almaları halinde de fatura ve benzeri vesikalarda ayrıca gösterilen katma değer vergisi bu belgelerin kanuni defterlere kayıt edildiği vergilendirme döneminde indirim konusu yapılabilecektir.
Özelgeler de İdarenin Görüşü
Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Katma Değer Vergisi Grup Müdürlüğünün 19.07.2012 tarihli B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.29-2161 sayılı özelgesin de;
İlgide kayıtlı özelge talep formunda, Ba-Bs bildirim formlarında geç gelen faturaların ne zaman bildirileceği ve indirim konusu yapılacağı sorulmaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu açısından işlem yaptığınız firmalardan tarafınıza geç gelen faturaların Ba formunda bildirilmesinde, belge düzenlenme tarihinin dikkate alınması gerekmektedir.
Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu açısından kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura veya benzeri vesikalarda gösterilen KDV ‘yi indirebilecekleri; indirim hakkının ise, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılı aşılmamak şartıyla ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılacağı, hükümleri yer almaktadır.
Buna göre, Ba- Bs formlarında işlem yaptığınız firmalardan geç gelen faturalara ait KDV ‘nin takvim yılı aşılmamak şartıyla kanuni defterlere kaydedildiği dönemde genel hükümlere göre indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.
Yargı Kararlarında Durum
Danıştay Dairelerinde görüşülerek karara bağlanan iki davada, ilgili daireler aşağıdaki şekilde karar vermişlerdir:
Danıştay 7. Dairesi
17.01.91 karar tarihli, 4021 Esas ve 130 no.lu kararında;
“ … şirketin kayıtlarında işlenmiş bulunan belgelerin sadece defterlere geç yazılması mükelleflere kanunen tanınan bu hakların ortadan kaldırılmasına neden olmayacağına….”
27.01.93 karar tarihli, 4413 Esas ve 200 no.lu kararında;
“… vergi indirimi mükellefiyete bağlı bir görev ve hak olduğundan, sadece belgelerin bütün defterlere aynı takvim yılı içinde geç yazılması, mükelleflere kanunen tanınan bu hakkın ortadan kaldırılmasına neden olmayacağına…”
KDV kanunun 29 maddesinin, 3. fıkrasından, 23 seri nolu KDV Genel Tebliği ile yukarıda açıklanan Danıştay kararlarından da açıkça anlaşılacağı üzere beyanname verildikten sonra işletmeye ulaşan faturaların kayıtlara alınmasına engel bir durum bulunmamaktadır. Buradaki önemli kıstas, fatura hangi tarihte gelirse gelsin, içinde bulunulan takvim yılı aşılmadan önce kayıtlara alınması gerektiğidir.
